180px-dr_jacob_botke
In de rubriek “De Boekentafel” verschijnt op 7 maart 1933 een recensie van het boek “De Gritenij Dantumadiel”. De criticus geeft de schrijver dr. Jacob Botke (1877-1939) “in plomke” dat “mear as fertsjinne” is. Botke is aanvankelijk onderwijzer in Murmerwoude en vertrekt later naar Groningen waar hij leraar aan de HBS wordt. Na zijn promotie, in 1916, houdt deze bioloog en natuurkundige zich bezig met zijn geliefde provincie Friesland, de gemeente Dantumadeel en “geakunde”.
Om het lezen in “it Frysk” te stimuleren richt Jacob Botke in 1922 de Fryske Bibletheek op. Belangstellenden kunnen een abonnement nemen en krijgen daarvoor, in 1932, de tijdschriften Frisia en de Pompeblêdden, een novelle van R.J. Sybesma én het boek “De Gritenij Dantumadiel” van Botke zelf. J. Kamminga uit Dokkum is de uitgever.
De recensent van de Leeuwarder Courant waardeert in het boek vooral dat alles, wat van belang is voor de gemeente Dantumadeel, beschreven is: “grûnkunde, lânbou, flora, fauna, skiednis, tsjerke en skoalle, folklore en noch folle dingen mear”. Hij noemt benoemt de kracht van het boek: “net populair-wittenskiplik, mar populair en wittenskiplik yn ‘e bêste betsjutting fan it wurd”.
Een boek als “De Gritenij Dantumadiel” zou vandaag niet meer geschreven worden want “geakunde” is in een wat ander daglicht komen te staan. Het werk van Botke zou ik niet onder die kritiek willen plaatsen. Juist door de uitvoerige beschrijving van het dagelijks leven in de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw is de huidige generatie uitstekend geïnformeerd over het leven van voorgaande generaties.
De naam “stinzeplanten” is door Botke bedacht en hij had de Jac.P. Thijsse van Dantumadeel kunnen zijn. De laatste wierp zich op als hoeder van het Naardermeer en Botke liet zich in niet mis te verstane woorden uit over de bestuurders die in het Bûtenfjild een vuilnisbelt planden. Net als Thijse nam Botke het op voor de natuur.
“De Gritenij Dantumadiel” is nog steeds de moeite waard om te lezen maar er is moeilijk aan te komen. Het staat in mijn boekenkast; het binnenwerk is nog steeds goed maar de kaft toont duidelijk slijtage. Tot mijn grote vreugde is er (op www.delpher.nl) inmiddels een digitale versie beschikbaar. Dit is de link.