Ik vind het leuk om zo nu en dan te bladeren in oude kranten. De websites delpher en dekrantvantoen bieden daarvoor volop mogelijkheden. Omdat ik meestal zoek naar berichten over de gemeente Dantumadeel kwam ik bij een advertentie terecht waarin een schijfschieterij op het Murmerwoudster Tolhuis wordt aangekondigd. Aanvankelijk stond het tolhuis langs de Hoofdweg, iets ten noorden van de Achterweg. Later is het meer naar het noorden, tussen de huidige Lauwersseewei en de Woudhorne verplaatst. De kastelein had, door het betalen van een bepaald bedrag, het recht om tol in te vorderen. Het geld dat hij boven het betaalde bedrag invorderde mocht hij in eigen zak houden. Uiteraard verdiende hij ook als kastelein en door bijzondere bijeenkomsten wist hij de verdiensten flink op te voeren. Pieter van Dam organiseerde een schijfschieterij waar mooie prijzen mee te winnen waren. Het woord is in onbruik geraakt en waar het vermaak precies uit bestond is niet precies te achterhalen. Wel is me duidelijk geworden dat er met een pijl uit een pistool op een schijf geschoten wordt.

Evertje Schouten

Onder de aankondiging van de schijfschieterij staat een advertentie voor een min. Ook dit verschijnsel kennen we niet meer. In de 19de eeuw vonden sommige vrouwen het beneden hun stand om borstvoeding te geven. Ze gingen dan op zoek naar een vrouw die deze taak kon overnemen. Een min is dus een zoogster. De advertentie verschijnt anoniem want gegadigden moeten een brief sturen naar een boekhandel in Harlingen. Wel worden er eisen gesteld: de sollicitante moet getuigschriften van een goede gezondheid en zedelijk gedrag kunnen overleggen. De advertentie verscheen in 1849. Ruim dertig jaar later is prinses Wilhelmina geboren. Tot mijn grote verbazing is ook zij gezoogd door een min. De eerste voedster, Vrouw Oskam, werd snel ontslagen omdat ze het prinsesje tutoyeerde en Wilhelmina weinig in gewicht toenam. Evertje Schouten, de echtgenote van koetsier Reijer van der Zande, nam deze gewichtige taak over en dankzij haar kwam er opnieuw een telg uit de familie Oranje op de troon. Wilhelmina heeft wel zelf borstvoeding aan Juliana gegeven.