Volgens horen en zeggen is de man op de foto Klaas de Swart.

In de jaren zestig woonden we aan de Foarwei te Murmerwoude. Naast ons werd een nieuw huis gebouwd voor Klaas de Swart (1911-1969) en zijn vrouw Pytsje Hoekstra (1905-2003). Ze hadden in Akkerwoude jarenlang een kruidenierswinkel, vlakbij de Romkelaan. Klaas-en-Pytsje waren renteniers en besteedden hun tijd aan het knopen van tapijten voor de Parley in Dokkum. Het rentenieren was niet vrijwillig want Klaas had een hartkwaal, die hij waarschijnlijk had overgehouden aan zijn gedwongen verblijf in kamp Amersfoort.

Gosse Minnema vertelt in zijn boek Dantumadeel in die jaren uitvoerig waardoor Klaas daar terecht kwam. Er was onverwacht een razzia in Akkerwoude. Vanwege de Arbeitseinsatz moesten jongemannen naar Duitsland om te werken. Velen doken onder en de razzia had tot doel deze onderduikers op te pakken. Ze kwamen, omstreeks acht uur in de morgen, ook bij Klaas de Swart langs die net naar de nieuwsberichten had geluisterd. Het bezit van een radio was verboden en daarom werd Klaas weggevoerd als politiek gevangene. De SD veroordeelde hem tot 7 maanden hechtenis en zeshonderd gulden boete. Zijn straf moest hij uitzitten in kamp Amersfoort.

Toen ik in de zesde klas van de lagere school zat stond kamp Amersfoort volop in de belangstelling omdat minister Van Agt “de Drie van Breda”, waaronder Kotälla de beul van Amersfoort, vrij wilde laten. Ysbrand Bosma, de hoofdmeester, gaf ons de opdracht mensen te interviewen die de Tweede Wereldoorlog hadden overleefd. Ik was altijd al geboeid door de verhalen van Klaas de Swart en mocht hem vragen stellen. Waarschijnlijk heb ik het interview nog wel ergens bewaard. Wat ik me nog kan herinneren is dat Klaas vertelde over de verschrikkingen in het kamp. Dat hij dagelijks een stukje kuch (bruinbrood) kreeg, wat spinaziewater en “grôtsoep”. Maar ook dat hij gestraft werd. Als iemand niet op appél was verschenen dan moesten de andere kampbewoners soms uren in het gelid staan en werd plassen niet toegestaan. Hij vertelde ook dat hij soms, met beide handen, uren een natte dweil recht voor zijn lichaam had moeten laten hangen. De armen moesten gestrekt zijn en als een bewaker zag dat de dweil zakte werden er klappen gegeven. Hij voegde er aan toe dat de Duitsers nog niet eens de slechtsten waren. Hij had de meest bizarre herinneringen aan hun Nederlandse helpers.

Toch maar goed dat we elk jaar de bevrijding vieren!